کتاب کاغذی یا کتاب صوتی؟

به گزارش شهرآرانیوز، کتاب‌ صوتی در ایران نخستین بار با ابداع دکتر جواد شکلات‌خور که نابینا بود در پاسخ به نیاز نابینایان ارائه شد؛ اتفاقی که به سرعت به دلیل جذابیت مورد استقبال عموم مردم قرار گرفت.

اما امروزه کتاب‌ صوتی پیشنهاد بسیار خوبی‌ است برای کسانی ‌که کتاب را دوست دارند، می‌خواهند و می‌طلبند ولی زمان و شرایط خواندنش را ندارند. مخاطبان کتاب‌های صوتی معمولا طیفی از جامعه‌اند که کتاب ‌خواندن را به هر دلیل نمی‌توانند یا نمی‌خواهند در اولویت زندگی خود قرار دهند. این جماعت پس از شنیدن کتاب ‌صوتی، کتاب را می‌یابند، کتاب را می‌نوشند و کتاب را می زی اند.

با این‌که کتاب‌های صوتی مدت‌هاست که توسط بسیاری از افراد جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرد همچنان برای برخی از افراد کتابخوان قهار و حرفه‌ای این نوع کتابخوانی جذابیت چندانی ندارد و آن را جایگزین قاطعی برای کتاب ‌کاغذی نمی‌دانند چنانکه متفق‌القول می‌گویند تورق کتاب، بوی کتاب، سطور کتاب و حس کتاب جایگزین ندارد و نیابد.

نکته مهم اینکه چه در ادبیات دلبر ایران و چه در ادبیات فاخر جهان، تولید کتاب‌ صوتی باید همواره مصروف رعایت امانت شود؛ امانتی از صاحب یا صاحبان اثر.

اما سؤالی که این‌ روزها و با فراگیر شدن کتاب‌های‌ صوتی در میان کتابخوانان مطرح می‌شود این است که آیا کتاب ‌صوتی می‌تواند در ترویج فرهنگ کتابخوانی نقشی داشته باشد؟

در ادامه حتما بخوانید طاقچه تعهد داد، رفع تعلیق شد

محمدحسین حکمت‌فر، نویسنده و محقق ادبی معتقد است: گوش دادن کتاب‌های صوتی را نمی‌توان به عنوان فرآیند کتابخوانی در نظر گرفت.

وی تاکید کرد: تفاوت اساسی میان خواندن کتاب و گوش ‌دادن به آن وجود دارد زیرا کتاب‌های صوتی همانند روخوانی کتاب اجازه‌ فکر کردن که لازمه‌ تفکر انتقادی و خلاق است را به مخاطب نمی‌دهد.

این نویسنده و منتقد ادبی با این‌ باور که کتاب‌های چاپی می‌توانند دانش را گسترش دهند و حافظه را تقویت کنند توضیح داد: خواندن کتاب‌های چاپی بر مبنای بها دادن به تفکر انتقادی، توانایی تحلیل و آزاد گذاشتن خواننده برای درک و فهم پژوهش است.

حکمت‌فر با اشاره به این‌که کتاب صوتی پدیده‌ای است که موازی با سایر پیشرفت‌های ما در عرصه‌های مختلف ایجاد شده است، خاطرنشان کرد: کتاب‌های کاغذی ارزشمند بسیاری در سراسر جهان وجود دارند که فقط خاک می‌خورند. بنابراین با این همه کتاب نخوانده از گذشتگان معتقدم انتخاب کتاب‌های چاپ‌شده برای تبدیل به فرمت‌صوتی درست نیست.

در ادامه حتما بخوانید درباره رمان «روزگار سپری شده مردم سالخورده»‌ی محمود دولت آبادی به مناسبت سالروز تولد او | از رنج نوشتن

همچنین مهسا دهقانی‌پور، داستان‌نویس با اشاره به اینکه کتاب ‌صوتی یک پدیده نوپاست که همسو و همراه با زندگی شتاب‌زده امروزی عمل می‌کند افزود: با اینکه زمان زیادی از پیدایش آن نمی‌گذرد اما توانسته مخاطبان بسیاری از میان اقشار مختلف و سلیقه‌های گوناگون پیدا کند.

او با اشاره به اینکه بسیاری از ناشران با جریان تبدیل کتاب کاغذی به صوتی همسو شده‌اند افزود: در حالی که برخی از نشرها این جریان را پذیرفته‌اند، برخی دیگر به عبارتی بسیار گارد دارند و از همسو شدن با این جریان ممانعت می‌کنند.

وی معتقد است: حتی اگر کتاب صوتی را نشانه‌ای برای مرگ کتاب کاغذی ببینیم نمی‌توان تاثیر آن در افزایش مطالعه را نادیده گرفت.

این داستان‌نویس با تاکید بر اینکه خوانشگر کتاب باید بتواند مخاطب کتاب را تشخیص دهد و طبق سلیقه‌ مخاطب کتاب بخواند افزود: توجه به این موضوع منجر به جذب مخاطب و موفقیت اثر صوتی ارایه شده می‌شود.

در ادامه حتما بخوانید «گنجشکک و حوض آرزوها» به کتابفروشی‌ها رسید

در ادامه آرش آذرپناه، داستان‌نویس با تاکید بر اینکه کتاب‌های الکترونیکی و صوتی به هیچ عنوان تاثیرگذاری کتاب‌های کاغذی را ندارند افزود: بنابراین گوش فرادادن به کتاب‌های صوتی مطالعه به حساب نمی‌آید.

به باور وی: استماع کتاب صوتی برای افرادی که هدف نویسندگی دارند نادرست است اما در مقابل اگر فردی کتاب صوتی را فقط برای کسب اطلاعات تاریخی، جامعه شناسی و... گوش دهد مناسب است.

او با بیان اینکه یک وجه مهم مطالعه آشنایی با کلمه است گفت: براساس آشنایی بنده با اصول داستان‌نویسی معتقدم افرادی که کتاب صوتی گوش می‌دهند در مقابل کسانی که از روی کتاب روخوانی می‌کنند تفاوت شاخصی دارند.

آذرپناه با تاکید بر اینکه تبدیل کتاب‌های کاغذی به صوتی برای کارهای فاخر و جدی ادبیات به هیچ وجه درست نیست و بی‌فایده‌ است گفت: به عنوان مثال تبدیل تاریخ بیهقی به فایل صوتی محال است چراکه مشاهده کلمات و ساختار کلی این کتاب ضروری است.

در ادامه حتما بخوانید برگزاری نشست نقد و بررسی «خاتون و قوماندان» در قم

همچنین علی‌اکبر رشیدی، ناشر و شاعر می‌گوید: ورود به حوزه نشر الکترونیک از سوی برخی ناشران همچنان دارای تردیدهایی است.

وی خاطرنشان کرد: شاید به دلیل این‌که هنوز جایگاه اصلی و واقعی کتاب‌های صوتی در بین مردم رواج پیدا نکرده است، سرمایه‌گذاری و رویکرد به‌ سمت این گونه کتاب‌ها دارای ریسک بالایی باشد.

وی معتقد است: کتاب‌های صوتی جایگزین خوبی برای کتاب‌های فیزیکی و کاغذی هستند. بنابراین همین موضوع می‌تواند برای شروع کتابخوانی قشر جوان مفید و موثر باشد.

این ناشر اضافه کرد: به دلیل در دسترس بودن بهتر و نبود نیاز به حمل‌ونقل در اوقات مرده مثل رانندگی و یا زمان‌های انتظار، از کتاب‌های صوتی به نحو بسیار خوبی می‌توان استفاده کرد.

در ادامه حتما بخوانید صد سال داستان‌ دربارهٔ هوش مصنوعی، از ۱۹۲۱ تا ۲۰۲۱ | این ده اثر ادبی را بخوانید

از طرفی آتوسا حصارکی، داستان‌نویس معتقد است: خوانشگران کتاب‌های صوتی باید با هر کاری که ارایه می‌دهند نظرسنجی کنند زیرا بسیاری از خوانشگران این گونه کتاب‌ها باید حذف شوند.

او با اشاره به اینکه لحن صدای خوانشگر کتاب ‌صوتی بسیار مهم است گفت: به‌ خصوص برای افرادی که کتابخوان هستند هنگام گوش‌ دادن به این گونه کتاب‌ها لحن و طریقه اجرای خوانشگر کتاب بسیار مهم است.

وی با تاکید بر اینکه سلبریتی ‌بودن دلیلی برای خوانشگر کتاب ‌شدن نیست گفت: به اعتقاد بنده اینکه هر سلبریتی اقدام به خوانش کتاب کند اقدامی نادرست است.

این داستان‌نویس معتقد است: اگر این امکان به مخاطب کتاب‌ صوتی داده شود که خواننده تصمیم بگیرد چه کسی خوانشگر کتاب باشد مخاطبان بیشتری به این گونه کتاب‌ها جذب می‌شوند.

منبع: ایسنا